Starowieyska Amelia (1869–1943), działaczka katolicka, dziennikarka.
Ur. 24 VII w Zimnej Wodzie (pow. jasielski), była prawnuczką Feliksa Łubieńskiego (zob.), córką Witolda Łubieńskiego (1841–1892), ziemianina, uczestnika powstania styczniowego, po którym przeniósł się do Galicji, gdzie zakupił majątek Zasów (pow. pilzneński), i Elżbiety z Morawskich (ur. 1849), siostrą Tadeusza (zob.), Zofii (zob.) i Róży (zob.) Łubieńskich.
Po wyjściu za mąż w r. 1890 za Stanisława Starowieyskiego zamieszkała S. w Ustrobnej, a od r. 1895 w Bratkówce (obie w pow. krośnieńskim). W pobliskiej Starej Wsi zaangażowała się w działalność Sodalicji Mariańskiej Pań Wiejskich Ziemi Sanockiej; była współautorką jej statutu (1898) i od r. 1905 pełniła funkcję prezydentki. Od r. 1908 organizowała zjazdy prezydentek w Galicji, których celem była koordynacja funkcjonowania poszczególnych stowarzyszeń sodalicyjnych. Zakładała też biblioteki wiejskie i urządzała kursy gospodarstwa domowego. W l. 1908–14 wydawała serię broszur „Biblioteczka Domowa” poświęconą głównie problemom wychowawczym („Praca wychowawcza matki”, „Precz z karczmą”, „Żłobek”), a także sprawom wiary (publikacja dekretu papieża Piusa X o codziennej komunii świętej). Dn. 1 I 1911 wznowiła w Bratkówce wydawanie dwutygodnika „Niewiasta Katolicka” pod redakcją Anieli Kroczak, za przyzwoleniem i wsparciem finansowym Zofii Popiel, inicjatorki tytułu i jego wydawcy w l. 1901–6 w Krakowie. W piśmie publikowano artykuły o treści religijnej, historycznej, społecznej i wychowawczej, wydawano również dodatek dla dzieci „Gwiazdka”. „Niewiasta Katolicka” rozchodziła się w całej Galicji. Na II Kongresie Mariańskim w Przemyślu (26–28 VIII 1911) była S. sekretarzem sekcji żeńskiej i wygłosiła referat o zadaniach i potrzebach Kół Ziemianek oraz Kół Włościanek. Ok. r. 1914 była członkiem Rady Nadzorczej Tow. im. Piotra Skargi we Lwowie.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej opuściła S. wraz z mężem i córkami Bratkówkę, udając się do Wiednia (1914–15), następnie w Poznańskie, by w końcu zamieszkać w Krakowie. W r. 1919 objęła tu funkcję redaktora naczelnego „Niewiasty Katolickiej”, uzyskując poparcie kanclerza kapit. krakowskiej ks. Karola Nikiela; w r. 1922 czasopismo upadło z powodu trudności finansowych. W r.n. uczestniczyła S. w powołaniu Związku Sodalicji Mariańskich Pań Wiejskich (ZSMPW). W czasie jego V zjazdu w Grębowie (1927) wygłosiła referat o konieczności utworzenia przy poszczególnych sodalicjach sekcji czytelnianych, których zadaniem miało być dostarczenie lektury dworom, nauczycielom i chłopom. Wkrótce sama zorganizowała taką sekcję przy ZSMPW, a także działające w jej ramach koła czytelnicze «Postęp»: 14 w Małopolsce, 13 na terenie byłego Król. Pol., 8 w Wielkopolsce i 2 na Pomorzu. Z jej inicjatywy od r. 1930 czytelnie «Postęp» funkcjonowały też przy Akcji Katolickiej w Krakowie. W ramach Sodalicji Pań Wiejskich Ziemi Krakowskiej zorganizowała równocześnie Sekcję Propagandy Dobrej Prasy i objęła jej przewodnictwo; była również prezydentką Sodalicji Pań Wiejskich Matki Boskiej Dobrej Rady w Krakowie i członkiem Katolickiego Stow. Kobiet. W r. 1937 jako przedstawicielka Komitetu Powiatowego Związku Ziemian w Krakowie uczestniczyła w organizacji Zjazdu Pielgrzymki Ziemiaństwa i Inteligencji Związanej z Rolnictwem i Pracującej na Roli w Częstochowie (1–2 VI t.r.), w następnych dniach (2–3 VI) reprezentowała sodalicje krakowskie na odbywającym się tam XIV Zjeździe Związkowym Prezydentek i Delegatek Sodalicji Pań Wiejskich.
Podczas okupacji niemieckiej S. nadal uczestniczyła w Krakowie w pracach sodalicyjnych; w jej mieszkaniu przy ul. Karmelickiej 45 odbywały się spotkania, w klasztorze sióstr urszulanek organizowała trzy razy w roku «dzień modlitwy», a w r. 1941 także rekolekcje dla rodzin. Współpracowała również z Sekcją Charytatywną Rady Opiekuńczej Miejskiej w Krakowie (od r. 1941 Polski Komitet Opiekuńczy Kraków: Miasto w strukturach Rady Głównej Opiekuńczej). Zmarła 19 VI 1943 w Krakowie, pochowana została w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.
W małżeństwie ze Stanisławem Starowieyskim (zob.) miała S. sześcioro dzieci (informacje w życiorysie męża).
S. została sportretowana przez córkę, Zofię Starowieyską Morstinową jako Emilia Zabielska w autobiograficznej powieści „Dom” (Kr. 1959).
Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918–1922, Red. Z. Zieliński, L. 1981; Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX w., Red. B. Lesisz i in., W.–L. 1988; Zaleska Z., Czasopisma kobiece w Polsce (materiały do historii czasopism rok 1919–1937), W. 1938 s. 166–7; – Boniecki, XVI; Borkowski, Almanach, I (błędna data ur.); Borkowski, Rocznik szlachty (błędna data ur.); – Słown. Geogr., (Zasów) – Jagosz M., Krakowska Kapituła Katedralna za pasterzowania Adama Stefana Sapiehy, w: Księga Sapieżyńska, Red. J. Wolny, Kr. 1982 I; Kabat E., Sodalicje Mariańskie w diecezji tarnowskiej 1887–1939, Praga 1999 II; Mamoń B., Cieszyć się życiem: Zofia Starowieyska-Morstinowa – szkic do portretu, Kr. 2003 (fot.); Myśliński J., Studia nad polską prasą społeczno-polityczną w zachodniej Galicji 1905–1914, W. 1970; – Księga adresowa miasta Krakowa i województwa krakowskiego 1932, Kr. 1932; Księga pamiątkowa drugiego kongresu marjańskiego polskiego i zarazem wiecu katolickich stowarzyszeń polskich, odbytego w Przemyślu w dniach 26, 27, 28 sierpnia 1911 r., Przemyśl 1912 s. 315, 348; Sodalicje Marjańskie Pań Wiejskich w Polsce, Kr. 1934 s. 3–4, 11, 47, 89; Szematyzmy Król. Galicji, 1914; – Górska z Łubieńskich M., Gdybym mniej kochała. Dziennik lat 1896–1906, W. 1997 s. 94, 157; Starowieyska-Morstinowa Z., Dom, Kr. 1959; taż, Patrzę i wspominam, Kr. 1965; Wysocki H., Przemówiły stare listy, Kr. 1986; – „Dwór Marji” R. 5: 1930 z. 4 s. 3–4, R. 12: 1937 z. 3 s. 34; „Niewiasta Katol.” 1911–22; „Wiad. Diec. Lub.” R. 25: 1948 nr 7 s. 292; – AP w Kr.: PolKO 92 k. 28 (legitymacja S-iej), StGKr 1005 (ankieta do dowodu osobistego S-iej, fot. z r. 1938), 662 k. 125, SGrKr 441 Repertorium I 3 A 1943 cz. II; Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: ABS 276; Arch. Prow. Mpol. Tow. Jezusowego w Kr.: rkp. 1198 T. XIV k. 39–45, rkp. 2423 k. 529, rkp. 2396 k. 349, 357; B. Jag.: sygn. Przyb. 261/83 t. 21, sygn. 8699 III k. 355–6, sygn. 10142 III k. 179–180; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 3729 k. 57–9.
Mariusz Ryńca